top of page
3.jpg

Η αιώνια ηλιθιότητα
κατά των γραφιστών

καλά κρατεί

Ένα άρθρο κόλαφος, που εξηγεί τους λόγους για τους οποίους κανείς δεν παίρνει στα σοβαρά τους γραφίστες -διαχρονικά.

-Γεια χαρά. Είμαι γραφίστας. Θα θέλατε να επανασχεδιάσω το λογότυπό σας;

-Ναι, αμέ! Πόσο θα μου κοστίσει;

-Για εσάς, μόνο 3.000 ευρώ.

-Μου κάνεις πλάκα; Ή μήπως είσαι εντελώς ηλίθιος;

-Όχι, βέβαια. Σας είπα, είμαι γραφίστας. Εμπιστευθείτε με!

graphic-design-nerd.jpg

Το Χόλιγουντ πιστεύει ότι οι γραφίστες είναι ηλίθιοι.

Ή τουλάχιστον αυτή είναι η εντύπωση που βγαίνει από ένα βίντεο που ετοίμασαν οι Έλεν Μέρσερ και Λούσι Στρουλ, φοιτήτριες γραφιστικής της Σχολής Τεχνών και Σχεδίου Central Saint Martins στο Λονδίνο.

 

Το υλικό του βίντεο συνδυάζει αυθεντικά τηλεοπτικά και κινηματογραφικά στιγμιότυπα, που είτε χλευάζουν το επάγγελμα του γραφίστα, είτε απλά το απαξιώνουν. Και το τραγικότερο απ’ όλα είναι πως όλες οι σκηνές του κλιπ, είναι μια συλλογή από ταινίες και σίριαλ αρκετών ετών πριν, τότε δηλαδή που το «γραφιστιλίκι» δεν είχε ξεκινήσει την μεγάλη κατηφόρα του ευτελισμού όπως την βιώνουμε σήμερα. Ήταν οι εποχές -αρχές δεκαετίας 2000- όπου ακόμη και στην Ελλάδα, ο σχεδιασμός λογοτύπου μπορούσε να ξεπεράσει και τα 3.000 ευρώ, ενώ η γραφιστική δημιουργία μιας 16σέλιδης εταιρικής μπροσούρας αρκούσε για να βγάλει ένας γραφίστας τον μήνα του, άνετα.

ΠΡΟΣΟΧΗ: ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΙΝΑΙ ΑΚΑΤΑΛΛΗΛΟ ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΔΕΝ ΘΕΩΡΟΥΝ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΤΟΥΣ ΗΛΙΘΙΟ ΕΠΕΙΔΗ ΕΓΙΝΕ ΓΡΑΦΙΣΤΑΣ. ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΣΚΗΝΕΣ ΩΜΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ. ΠΟΝΑΕΙ ΠΟΛΥ...

Η αποσάρθρωση της ιδιότητας των γραφιστών είναι έκδηλη σε κάθε σκηνή του βίντεο: οι ίδιοι παρουσιάζονται άλλες φορές ως κομπλεξικοί, πολλές φορές ως ανασφαλείς, αλλά γενικότερα, ως εντελώς ηλίθιοι. Όταν, μάλιστα, οι άλλοι μιλούν για τους γραφίστες, τα πράγματα γίνονται ακόμα χειρότερα:

 

«Και μένα η θεία μου ήταν μια φανταστική φωτογράφος», λέει με συμπάθεια μια γιατρός σε έναν ετοιμοθάνατο ασθενή, ο οποίος της μιλά με σπαραγμό για το τεράστιο γραφιστικό ταλέντο του, που θα πάει χαμένο.

 

«Άκουσα ότι είσαι γραφίστρια...», λέει ένας τύπος που φλερτάρει μια κοπέλα, συνεχίζοντας: «...και τι δουλειά κάνεις, ακριβώς;». «Ό,τι κάνουν όσοι δουλεύουν πάνω σε ένα λάπτοπ και έχουν δώσει 60 χιλιάδες δολάρια σε σπουδές» λέει αμήχανα αλλά και κάπως αυτοσαρκαστικά η κοπέλα.

 

Στο ίδιο μοτίβο η σκηνή με μια νεαρή υποψήφια νταντά, η οποία συστήνεται με μια σχετική υπεροψία ως φοιτήτρια γραφιστικής, και η οποία παίρνει την απάντηση (από την μεσήλικη μαμά): «Ω! Πόσο ταιριάζουμε. Και μένα μου αρέσει να ζωγραφίζω για τα παιδιά μου, να ανακατεύω τα χρώματα με τα πινέλα τους και να σπάω πλάκα».

 

Ίσως το πιο αστείο και καυστικό κομμάτι του βίντεο έχει να κάνει με τον Ντέιβιντ Μίτσελ (του βρετανικού τηλεοπτικού σόου Peep Show), ο οποίος μιμείται σαρκαστικά έναν γραφίστα που βγαίνει ραντεβού με μια πλούσια κοπέλα, δηλώνοντάς της: «Γλυκιά μου, ναι, εγώ είμαι αυτός που μπορεί να επανασχεδιάσει το λογότυπο της εταιρείας του μπαμπά σου. Και δεν θα του κοστίσει περισσότερο από 100.000 λίρες»!

 

 

Οι παρεξηγημένες δοξασίες οφείλονται στα ανεξιχνίαστα γνωρίσματα ενός γραφίστα

 

Υπάρχουν και άλλες αξιοσημείωτες υποτιμητικές τάσεις στο βίντεο.

Το ένα είναι το φύλο: υπάρχουν ίσος αριθμός γυναικών και ανδρών που εμφανίζονται -εντός ή εκτός κάμερας- ως γραφίστες, με τους άνδρες να φαίνονται κατά βάση αποκαρδιωμένοι, καθώς όποτε αναφέρουν το επάγγελμά τους, αυτοί απορρίπτονται ως ασήμαντοι. Ωστόσο, η έλλειψη σοβαρότητας που δίνεται στις γυναίκες γραφίστες είναι ακόμη πιο ανησυχητική, αφού αντιμετωπίζονται με περιφρόνηση ή πατρονάρονται από άνδρες (και γυναίκες) που δεν καταλαβαίνουν το επάγγελμά τους ή δεν δείχνουν το παραμικρό ενδιαφέρον να προσπαθήσουν.

 

Αν μη τι άλλο, το βίντεο αποδεικνύει ότι το έργο της γραφιστικής είναι σε μεγάλο βαθμό αόρατο ή ανεξιχνίαστο στους περισσότερους ανθρώπους.

Και αυτό, εν μέρει είναι αλήθεια, επειδή ο όρος «γραφίστας» αφορά σε ένα πολύ ευρύ πεδίο εφαρμογών οπτικής επικοινωνίας. Και είναι επίσης αλήθεια ότι όλοι οι γραφίστες δεν είναι αυθεντίες σε όλα τα «είδη» γραφιστικού σχεδιασμού, ασχέτως τις χειροποίητες τεχνικές ή τα ψηφιακά εργαλεία που χρησιμοποιούν.

 

Ανάλογα με το ταλέντο, τη δημιουργικότητα και την ιδιοσυγκρασία του, άλλος σχεδιάζει όμορφα περιοδικά ή εφημερίδες, άλλος χτίζει υπέροχες εταιρικές ταυτότητες ή εμπορικές συσκευασίες, άλλος είναι δεξιοτέχνης στην επεξεργασία εικόνας ή τα κινούμενα γραφικά, άλλος είναι δεινός εικονογράφος ή χειροτέχνης της τυπογραφίας και του κολάζ, άλλος είναι άσος στο σχεδιασμό ψηφιακών εφαρμογών και ιστοτόπων.

Μπορεί όλες αυτές οι γραφιστικές «ειδικότητες» να έχουν κοινό τόπο εκκίνησης, όπως και να διασταυρώνονται ή και να κουμπώνουν μεταξύ τους, αλλά όλες, είναι ταυτόχρονα τόσο ιδιόμορφες και διαφορετικές μεταξύ τους.

 

Γι’ αυτό και οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν (ή, τουλάχιστον έτσι θέλει να δείξει το Χόλιγουντ) ότι ο γραφίστας είναι κάποιος αποτυχημένος, αφελής, απόκληρος της αληθινής τέχνης, ο οποίος ζωγραφίζει μερικές καλλικαντζούρες ή σχεδιάζει χρωματιστά κουτάκια προσθέτοντας γραμματάκια σε μια σειρά, και εν πάσει περιπτώσει, είναι ένας τύπος που αποφάσισε να κάνει μια τεχνική δουλειά χωρίς επίσημη εκπαίδευση και με απροσδιόριστο φυσικό αντικείμενο.

 

Οι δημιουργοί του βίντεο, Μέρσερ και Στρουλ, εξηγούν: «Η ιδέα για το βίντεο ξεπήδησε από τις δικές μας εμπειρίες παρατηρώντας μια γενική δυσκολία να προσπαθήσουμε να ορίσουμε και να περιγράψουμε τι είναι στην πραγματικότητα ο γραφιστικός σχεδιασμός και να θεωρείσαι επαγγελματίας γραφίστας, επειδή στην πράξη, η φύση του αντικειμένου είναι πολύ ευρεία και συγκεχυμένη -όχι μόνο για τον πολύ κόσμο, αλλά ακόμη και για τους ίδιους τους γραφίστες...».

 

«...Δημιουργήσαμε αυτό το φιλμάκι ως ένα είδος εξερεύνησης των απαντήσεων, αλλά ο κυριότερος σκοπός μας ήταν να ξεκινήσει μια συζήτηση για το πώς η δουλειά μας ως γραφίστες πρέπει να γίνει πιο κατανοητή και προσδιορισμένη».  

593ae305a7b91b57b25a82e6bed74271.jpg

Ο γραφίστας είναι το Α και το Ω της οπτικής επικοινωνίας

 

Η γραφιστική τέχνη απεικονίζεται συχνά με στερεότυπο τρόπο στη λαϊκή κουλτούρα, με πολλές ταινίες του Χόλιγουντ να απεικονίζουν τους γραφίστες είτε ως αποτυχημένους καλλιτέχνες, είτε ως άτομα με κάποιες σχετικές γνώσεις τεχνολογίας, όπου πατώντας ένα κουμπί δημιουργούν μια σχεδιαστική «μαγεία». Κάτι όμως που, και στις δυο περιπτώσεις, τους εμφανίζει ως νευρωτικούς, αποκαρδιωμένους, ανισόρροπους έως και βλαμμένους.

Όμως, η πραγματικότητα του να είσαι γραφίστας είναι πολύ πιο περίπλοκη και προκλητική.

 

Όχι, το Photoshop δεν σχεδιάζει πράγματα από μόνο του. Ούτε η γνώση/χρήση/εφαρμογή/εκτέλεση του InDesign και του Illustrator μπορεί να έχει αποτέλεσμα όταν δεν υπάρχει η εγγενής δεξιοτεχνία και καλλιτεχνική αισθητική. Πολλοί επιτυχημένοι επαγγελματίες σχεδιαστές δεν χρησιμοποιούν καν τις σούπερ εξελιγμένες τεχνολογίες για να κάνουν τη δουλειά τους. Είναι σαν να λες ότι ο καθένας μπορεί να χρησιμοποιήσει ένα πινέλο και μια οκά μπογιές και να δημιουργήσει την Μόνα Λίζα ή να διακοσμήσει την οροφή της Καπέλα Σιξτίνα.

 

Οι γραφίστες έχουν στη διάθεσή τους μια σειρά εργαλείων, το καθένα με τα δικά του δυνατά και αδύνατα σημεία. Πολλά από αυτά τα εργαλεία είναι ψηφιακά και τεχνολογικά υπεροπλισμένα, πλήρως ή μερικώς αυτοματοποιημένα. Αλλά υπάρχουν και εργαλεία που είναι αρχέγονα και αμιγώς χειρωνακτικά: το μολύβι και το χαρτί, το μελάνι και το πινέλο, το ψαλίδι, η κόλλα και το κοπίδι.

 

Η σύνθεση και αναδημιουργία εικόνων μέσω του Photoshop είναι μαγική. Η δεξιοτεχνία στο Illustrator και το InDesign αναδεικνύει με σαφή τρόπο την αισθητική προσέγγιση κάθε γραφιστικού έργου. Αλλά το ίδιο κάνουν τα κολάζ, τα σκίτσα ή οι χειροποίητες γραμματοσειρές, όπως και η γνώση της τυπογραφίας ή της συμπεριφοράς των μελανιών πάνω σε διαφορετικά είδη χαρτιού.

Αυτό δεν είναι η γραφιστική στο σύνολό της;

 

Αυτή δεν είναι η γραφιστική, που εδώ και έναν αιώνα επηρεάζει συθέμελα -ανά εποχή- τη βιομηχανία, το εμπόριο, την κατανάλωση, τον τρόπο ζωής, τις τάσεις της μόδας, και, φυσικά, όλη τη βιομηχανία μαζικής ενημέρωσης;

Όσο κι αν ψάξεις να βρεις μια επιστήμη ή μια τέχνη που να έχει καταφέρει όλα τα παραπάνω -ταυτόχρονα- τα τελευταία 100 χρόνια, είναι βέβαιο ότι δεν θα τη βρεις.

Ποιος ηλίθιος, λοιπόν, θα μπορούσε να χαρακτηρίσει «ηλίθιο» έναν γραφίστα, όταν είναι ο μόνος επαγγελματίας, που έχει την ικανότητα να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο οι μάζες βιώνουν -στην πράξη- την εποχή τους;

 

 

Εικονογράφηση: Nathalie Jomard (κάτω), Samji_illustrator (πάνω)

Για για κάθε είδους απορία,

παρατήρηση ή προσωπικά σχόλια,

για ανταλλαγές απόψεων και ιδέες

ή τρόπους συνεργασίας,

όπως και για άρθρα που επιθυμείς

να γράψεις και να δημοσιευθούν στο κριέιτιβ*, επικοινώνησε μαζί μου, εδώ:

Untitled-4.jpg

Νίκος Αγάθος

Γραφίστας, σκιτσογράφος, εικονογράφος,

δημιουργός κόμικς, συγγραφέας, εκδότης,

τεχνικός σύμβουλος προβολής και επικοινωνίας

bottom of page