ΔΕΞΑΜΕΝΗ ΣΚΕΨΗΣ & ΕΜΠΝΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΥΣ ΓΡΑΦΙΣΤΕΣ
Πόση
κατάθλιψη
μπορεί να βιώσει
-και να αντέξει-
ένας γραφίστας;
Ένας «ψυχολόγος» της γραφιστικής
εξηγεί την ζωτική σύνδεση μεταξύ
καλής ψυχικής υγείας
και δημιουργικού σχεδιασμού.
Ο Μπεν Λόνγκντεν είναι ο διευθυντής ψηφιακού σχεδιασμού της βρετανικής εφημερίδας The Guardian, και παράλληλα, καθηγητής στο Shillington College Of Graphic Design, ενώ είναι συνιδρυτής του πρωτοποριακού δημιουργικού γραφείου RoomFifty.
Ως ένας έμπειρος γραφίστας με υψηλή επιστημονική κατάρτιση, ο Λόνγκντεν αποφάσισε πριν μερικά χρόνια να ασχοληθεί και με τη συγγραφή, εστιάζοντας τη θεματολογία του στα ζητήματα ψυχικής υγείας που αντιμετωπίζουν οι γραφίστες κατά τη διάρκεια της καριέρας τους. Το βιβλίο του, με τον τίτλο Graphic Design is Mental, είναι ένα από τα πιο ευπώλητα στην κατηγορία του παγκοσμίως, για την συγγραφή του οποίου συνεργάστηκε με καταξιωμένους επιστήμονες της ψυχικής υγείας.
Όπως ο ίδιος ο Λόνγκντεν γράφει στο εισαγωγικό σημείωμα του βιβλίου του, «...δεν ήθελα να εκδώσω ένα “ιατρικό” εγχειρίδιο με ερωτήσεις και απαντήσεις σε ζητήματα ψυχικής υγείας, αλλά να διαμορφώσω ένα χρηστικό δοκίμιο αυτοβοήθειας και αυτοβελτίωσης για κάθε γραφίστα, μέσα από τη συνολική εμπειρία μου στην εξερεύνηση της δημιουργικότητάς μου και της επαγγελματικής μου εξέλιξης, που ήταν γεμάτη θριάμβους και απογοητεύσεις, θεϊκές εμπνεύσεις και παταγώδεις αποτυχίες, υψηλή ενέργεια και βαριά κατάθλιψη, άκρατο ενθουσιασμό και αμέτρητους πανικούς. Μέσα από το ίδιο μου το βιβλίο αυτοβελτιώθηκα κι εγώ, ανακαλύπτοντας απ’ την αρχή πόση τεράστια δύναμη κρύβει στον εγκέφαλό του ένας δημιουργικός άνθρωπος, η οποία μπορεί να τον οδηγήσει σε κορυφαία επίπεδα αυτογνωσίας, διορατικότητας, διαχείρισης και επίλυσης προβλημάτων σε ένα επάγγελμα που απαιτεί υψηλή πνευματική εγρήγορση και διαρκή αυτοκυριαρχία».
Τι μπορείς να μάθεις μέσα από το γραφιστικό «ψυχογράφημα» του Μπεν Λόνγκντεν:
Να είσαι ευγενικός με τον εαυτό σου. Αυτή είναι μια απελευθερωτική προσέγγιση, που θα σε βοηθήσει να αισθάνεσαι πολύ λιγότερο άγχος στις αποτυχίες
Θα υπάρξουν στιγμές στην καριέρα σου, που όλα θα μοιάζουν απογοητευτικά, ιδίως όταν διαπιστώσεις ότι η φιλοδοξία σου για δημιουργία και η τεχνική σου ικανότητα δεν ταιριάζουν απόλυτα στις ανάγκες ενός έργου υποψήφιου πελάτη. «Σ’ αυτό το κρίσιμο σημείο καμπής, εάν σκύψεις το κεφάλι και παραδώσεις τα όπλα, θα χτυπήσει την πόρτα σου η κατάθλιψη», γράφει ο Λόνγκντεν.
Οι απογοητεύσεις είναι κομμάτι της ρουτίνας στην επαγγελματική πορεία ενός γραφίστα, επειδή κατά βάση, κάθε έργο που δημιουργεί διέπεται σε μεγάλο ποσοστό από υποκειμενικά κριτήρια: σε κάποιους δεν θα αρέσει, αλλά σε κάποιους άλλους μπορεί να αρέσει. Σταμάτα λοιπόν να «ενοχοποιείς» τον εαυτό σου εξαιτίας μιας αποτυχημένης προσέγγισης προς έναν συγκεκριμένο πελάτη και άνοιξε τα μάτια και το μυαλό σου ώστε να προβλέψεις και να οραματιστείς τις δυνατότητες που διαθέτεις για κάποιον επόμενο πελάτη.
Αυτή ακριβώς είναι η χαρά του να είσαι δημιουργικός: τα πιο δυνατά portfolios έχουν χτιστεί από τις στάχτες τους, από λάθη και αστοχίες που δεν πρέπει να επαναληφθούν.
Μην αναλαμβάνεις δουλειές που δεν μπορείς να φέρεις εις πέρας. Θα διαλυθείς ψυχολογικά
«Αυτό για μένα, ως γραφίστα που πάντα ήθελε να πιέζει τον εαυτό του στα άκρα και να είναι ο καλύτερος σε αυτό που κάνει, είναι το πιο σημαντικό μάθημα που έχω μάθει», γράφει ο Λόνγκντεν, εξηγώντας με παραδειγματικό τρόπο τους δυο πιο κρίσιμους τομείς στην καριέρα του, που τον έβγαλαν από τη ζώνη ασφάλειας, λίγο πριν «καεί» ολοσχερώς:
«Περνώντας για πρώτη φορά από την κλασική γραφιστική εντύπων στον ψηφιακό σχεδιασμό ιστοσελίδων (λίγες δεκαετίες πριν), ανακάλυψα ότι οι γνώσεις και οι φιλοδοξίες μου δεν ευθυγραμμίστηκαν σωστά –ναι, είναι η ωμή πραγματικότητα: άλλο πράγμα το graphic design, και εντελώς άλλο το web design. Προσωπικά, το άγχος που επωμίστηκα δεν άξιζε τον κόπο, και στο τέλος έπρεπε να τα παρατήσω λέγοντας στον πελάτη ότι δεν μπορούσα να το κάνω. Αυτή η ασυναίσθητα υπέρμετρη φιλοδοξία μου (να θέλω να κάνω ψηφιακές γραφιστικές δουλειές ενώ δεν γνώριζα τα κατατόπια), με οδήγησε σε βαριά κατάθλιψη, κυρίως επειδή προέβλεπα πως όλες οι δουλειές από εδώ και μετά θα αφορούσαν κατά κύριο λόγο τις ψηφιακές υπηρεσίες. Τι έπραξα για να βγω από τη “ζώνη δυσφορίας” μου χωρίς βαρύτερα ψυχικά τραύματα; Βρήκα στήριγμα στην επιστήμη και στην εκπαίδευση:
> Με την καθοδήγηση ενός καλού ψυχοθεραπευτή βρήκα ξανά τα πατήματά μου μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, και οδηγήθηκα πίσω στο φως που μου χάριζε η δημιουργικότητά μου: παρέκαμψα τη σκοτούρα και το άγχος που γεννούσε η επαφή με τον ψηφιακό σχεδιασμό και ίδρυσα μαζί με μερικούς αγαπημένους φίλους και συναδέλφους το RoomFifty, δουλεύοντας στα μονοπάτια της γραφιστικής που γνώριζα τόσο καλά.
> Μόλις ένιωσα πάλι κυρίαρχος του εαυτού μου, και έχοντας νικήσει οριστικά την κατάθλιψη, παρακολούθησα ένα “μπουκέτο” σεμιναρίων σχεδιασμού ιστοσελίδων υψηλού επιπέδου -επί δυο και πλέον χρόνια. Η “ενόραση” που διέθετα ως επαγγελματίας γραφίστας (προβλέποντας το μέλλον να έρχεται) ήταν το βασικό μου κριτήριο».
Η πολλή δουλειά σκοτώνει τη δημιουργικότητά σου
«Η δεύτερη -και πιο κρίσιμη- στιγμή ήταν πριν λίγα μόλις χρόνια...», γράφει ο Λόνγκντεν, «...σε μια εποχή που ήμουν πλήρως ανεπτυγμένος ψηφιακός σχεδιαστής για λογαριασμό της εφημερίδας The Guardian, και ενώ παράλληλα κατάφερνα με ποικίλους ...ταχυδακτυλουργικούς τρόπους να διδάσκω σε πανεπιστήμια και να συμμετέχω ως ενεργός δημιουργικός γραφίστας στο RoomFifty. Όμως, καθώς περνούσε ο καιρός, πιεζόμουν υπερβολικά σε σωματικό και ψυχικό επίπεδο, αισθανόμενος τον εαυτό μου διαρκώς εξαντλημένο και πρωτόγνωρα “αφυδατωμένο” από δημιουργικότητα.
Αυτό, το ένιωσα πολύ πιο σκληρά στο πετσί μου, όταν ανακάλυψα ότι οι πολλοί νέοι υποψήφιοι πελάτες μου, δεν έδιναν καμία σημασία για το “βαρύ” βιογραφικό μου (ως διευθυντής ψηφιακού σχεδιασμού της μεγαλύτερης εφημερίδας της Μεγάλης Βρετανίας ή ως καθηγητής σε πρωτοκλασάτα κολέγια γραφιστικής). Μόνο, με ρωτούσαν: “Ποια καινούργια πρόταση έχεις να μας δώσεις ως γραφιστικός δημιουργός για το προϊόν μας;”. Και τότε ήταν η πρώτη φορά που ρώτησα τον εαυτό μου: “Μπεν, ποια καινούργια πρόταση έχεις να δώσεις ως γραφιστικός δημιουργός για αυτό το προϊόν;”. Απάντηση δεν μπορούσα να δώσω -ούτε στον εαυτό μου.
Εξού και έπεσα πάλι σε βαθιά κατάθλιψη. Εξού και οδηγήθηκα ξανά στο κρεβάτι του ψυχοθεραπευτή μου. Εξού και έγραψα αυτό το βιβλίο: για να πω σε όλους τους γραφίστες εκεί έξω ότι πρέπει να φροντίσουν την πνευματική και ψυχική υγεία τους, επειδή είναι οι μόνες δυνάμεις που μπορούν να τους καταστήσουν άτρωτους στη δουλειά που έχουν επιλέξει να κάνουν».
........................................................
Έχω δουλέψει με δεκάδες συναδέλφους όλα αυτά τα χρόνια, οι οποίοι πιστεύουν ότι η γραφιστική είναι απλώς μια δουλειά 9 με 5 και αυτό είναι όλο. Αλλά για κάποιους άλλους, σαν κι εμένα -ή πιθανώς σαν κι εσένα-, η γραφιστική σε κάθε της μορφή είναι ένα πάθος που δεν έχει όρια και ωράρια. Η συνεργασία με ανθρώπους που δεν μοιράζονται την ίδια ενέργεια και το ίδιο πάθος με σένα είναι αρνητικός συντελεστής για την ψυχική σου υγεία. Αλλά το ίδιο συμβαίνει και όταν ο ίδιος σου ο εαυτός δεν μπορεί να συνδεθεί με τα “επίγεια”, τα πρακτικά και τα εφικτά. Μην το παίρνεις προσωπικά, δεν έχεις χάσει την άκρη του νήματος. Απλά, μείνε σταθερός και επίμονος στην γραφιστική τέχνη που εκπροσωπείς, προσπαθώντας να εργάζεσαι δημιουργικά μέρα με τη μέρα, λεπτό προς λεπτό. Και όσο θα κοιτάς πίσω, θα διαπιστώνεις πόσο σπουδαίος γραφίστας έχεις γίνει σε σε σχέση με χθες.
Εικονογράφηση: Malika Favre (1), Berat Pekmezci (2)