«Στερνή μου γνώση να σ’ είχα πρώτα», λένε πολλοί άνθωποι που βρίσκονται σε πλήρη ηλικιακή και επαγγελματική ωριμότητα, αναπολώντας (και σιχτιρίζοντας) τα λάθη που έχουν κάνει ή τις ευκαιρίες που δεν μπόρεσαν να εκμεταλλευτούν όταν έπρεπε -σε κάθε τομέα, σε κάθε επίπεδο και σε κάθε μικρό ή μεγάλο μονοπάτι που ακολούθησαν στη ζωή τους.

 

Παρένθεση:

Αυτό το άρθρο γράφεται με σεβασμό και αγάπη προς κάθε νέο γραφίστα που βρίσκεται στην αρχή της δημιουργικής του καριέρας, με την ευχή όλα να πάνε καλά στα χρόνια που έρχονται.

Αρκεί να ξέρει από πριν, «γιατί», «πώς» και «πότε», κάποια στιγμή όλα μπορούν να πάνε στραβά.

Μετά την ανάγνωση του παρακάτω κειμένου, ουδέν λάθος αναγνωρίζεται...

 

 

#1: Το εργασιακό περιβάλλον δεν θα είναι ποτέ ο δημιουργικός παράδεισος που ονειρεύτηκες

​

Πολύ απλά, αν είσαι φρέσκο αίμα στη βιομηχανία της γραφιστικής, όλοι θα προσπαθήσουν να σε εκμεταλλευτούν. Εάν είσαι freelancer, οι πελάτες θα σε πληρώνουν με «φύκια», ακόμη κι αν εσύ τους προσφέρεις ως αντάλλαγμα «μεταξωτές κορδέλες». Απ’ την άλλη, ως μισθωτός γραφίστας, οι εργοδότες θα σου... εξασφαλίσουν την χαμηλότερη δυνατή αμοιβή που επιτρέπει η νομοθεσία για τον κατώτατο μισθό.

 

Σε κάθε περίπτωση, εσύ, επειδή ακριβώς είσαι πολύ ενθουσιώδης για να σκέφτεσαι μακροπρόθεσμα, θα δεχθείς αγόγγυστα αυτό που σου προσφέρουν χωρίς καμία προσπάθεια διαπραγμάτευσης. Ωστόσο, μήνα με το μήνα και χρόνο με το χρόνο, θα ανακαλύπτεις με τον πιο τραγικό τρόπο ότι ένας δημιουργικός καλλιτέχνης στον τομέα της γραφιστικής, δεν διαφέρει σε τίποτα από έναν δούλο στην αρχαία Αθήνα. Εντούτοις, πάνω σ’ αυτούς τους «προνομιούχους» δούλους (τεχνίτες ή και καλλιτέχνες) στηρίχθηκε το σύνολο της πολιτιστικής και αισθητικής κληρονομιάς που άφησε πίσω του ο Χρυσός Αιώνας του Περικλή.

 

Πώς «μεταφράζεται» εκείνη η αρχαία ιστορική πραγματικότητα στο «σήμερα» ενός γραφίστα; Επειδή κι εσύ θα σχεδιάζεις και θα χτίζεις Παρθενώνες με αμοιβές «πείνας», καλύτερα να έχεις καβάτζα και από μια δεύτερη δουλειά σε μπαρ/κομμωτήριο/νυχάδικο. Έχω την εντύπωση ότι μόνο τα tips, είναι πολύ μεγαλύτερα από το μισθό ενός υπαλλήλου βασικού μισθού.

Λυπηρό, αλλά αληθινό.

 

#2: Η τέχνη σου είναι πολύ ακριβό πράγμα για να την προσφέρεις δωρεάν

​

Οι έτσι κι αλλιώς χαμηλές αμοιβές, που είπαμε πιο πάνω, είναι ένα πράγμα. Το άλλο, και ίσως το χειρότερο, είναι πως σαν γραφίστας (ιδίως ως freelancer) θα βρεθείς πολλές φορές αντιμέτωπος με πελάτες που δεν θα σε πληρώνουν με χρήμα αλλά με αόριστες υποσχέσεις για περισσότερη δουλειά στο μέλλον «...αν το project που θα σχεδιάσεις πάει καλά».

Όσο δελεαστικό κι αν σου ακούγεται να δημιουργήσεις ένα προσχέδιο ή τελικές μακέτες μπροσούρας, αφίσας, ταμπέλας ή ακόμη και τελικό λογότυπο με σκοπό να πείσεις την εταιρεία που στα ζητά ότι αξίζεις να πάρεις τη δουλειά, εντούτοις, μάθε ότι σε πολύ μεγάλο ποσοστό, το ίδιο spec έχει ζητηθεί και από δεκάδες άλλους γραφίστες. Και σε μεγάλο επίσης ποσοστό η τελική δουλειά δεν θα πάει σε σένα (όσο τέλειο έργο κι αν παρουσίασες), επειδή εντέλει ο πελάτης θα επιλέξει αυτόν που θα χρεώσει τα λιγότερα...

Επομένως, θα πρέπει να έχεις τα μάτια σου δεκατέσσερα σε κάθε νέα προοπτική εργασίας που σου δίνεται, φροντίζοντας να αφήνεις κατά μέρος τις ψευδαισθήσεις των spec και επιδιώκοντας να πληρώνεσαι για όποια δουλειά κάνεις.

​

Επίσης, να είσαι πάντα προετοιμασμένος για αμέτρητες υπερωρίες και ασφυκτικές προθεσμίες, άρα να  θυμάσαι να συμπεριλαμβάνεις αυτές τις «αόρατες» συνθήκες εργασίας στον προϋπολογισμό της αμοιβής σου -εξαρχής.

 

Φυσικά, ακόμη και ως μισθωτός γραφίστας, θα είναι αμέτρητες οι φορές που θα αναγκαστείς να δουλέψεις πολύ πέρα από το ωράριό σου. Εάν σου ζητηθεί να κάνεις υπερωρίες, μπορεί να υπάρχουν υποκείμενα προβλήματα με τη διαδικασία, τον προγραμματισμό και τη γενικότερη οργάνωση στο χώρο εργασίας. Αυτό όμως δεν είναι δικό σου λάθος, αλλά της διοίκησης. Επομένως, δεν έχεις υποχρέωση να πιεστείς για να εργαστείς επιπλέον, χωρίς την ανάλογη έξτρα αμοιβή. Είναι βασικό σημείο να μάθεις να λες όχι. Όταν το κάνεις, ίσως τα πράγματα αρχίσουν να συμβαίνουν διαφορετικά.

 

#3: Ο κόπος σου δεν πρέπει να μεταφράζεται μόνο σε χρήμα, αλλά και σε δημιουργικό αντίκτυπο

​

Αν και είναι σημαντικό να προσέχεις να μην σε εκμεταλλεύονται οι πελάτες, αυτό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει όλη σου η έγνοια να επικεντρώνεται αποκλειστικά στα χρήματα. Φτιάχνοντας «φτηνιάρικες» γραφιστικές δουλειές βασιζόμενος μόνο στον κανόνα του «ό,τι πληρώνεις παίρνεις», φρενάρεις τις πραγματικές δυνατότητές σου, υποτιμάς τη δημιουργικότητά σου, ευτελίζεις το προϊόν σου και εντέλει, υποβαθμίζεις το όνομά σου μειώνοντας τις προοπτικές της καριέρας σου, εξαιτίας ενός portfolio που θα ντρέπεσαι να το επιδεικνύεις σε σοβαρές προτάσεις συνεργασίας.

 

Συνήθως, οι δημιουργικοί γραφίστες αγαπούν υπερβολικά τη δουλειά τους, επειδή τους επιτρέπει να εκφράζονται καλλιτεχνικά σχεδιάζοντας έργα προβολής και επικοινωνίας από το μηδέν, μέσα από μια διαδικασία η οποία εμπεριέχει ατελείωτα επίπεδα απολαυστικών προκλήσεων και μια συνολική αίσθηση ολοκλήρωσης. Κι αυτό το «προνόμιο» δεν εξαργυρώνεται πάντα όπως θα έπρεπε.

 

Ναι, όντως, μερικές φορές μπορεί να αισθάνεσαι άβολα όταν συγκρίνεις τις ετήσιες απολαβές σου με άλλους συνομήλικους, οι οποίοι εργάζονται σε διαφορετικούς τομείς από εσένα. Όμως, στην πραγματικότητα, η γραφιστική τέχνη είναι αυτή που επιλέγεις, επειδή απλά σε κάνει περισσότερο δημιουργικό από όλους τους άλλους, άρα και πιθανώς πιο ολοκληρωμένο σαν προσωπικότητα. Και όσο περισσότερο μοχθείς πάνω στην τέχνη σου, τόσο θα πολλαπλασιάζονται οι ευκαιρίες και οι προοπτικές για να αυξάνεις τον τραπεζικό σου λογαριασμό όσο περνούν τα χρόνια.

 

#4: Το ακαδημαϊκό σου υπόβαθρο στην γραφιστική, δεν θα σε πάει μακριά από μόνο του

 

Οι ακαδημαϊκές σπουδές στη γραφιστική είναι μια υπέροχη και αξέχαστη εμπειρία, την οποία πολλοί παλαιότεροι επαγγελματίες δεν είχαν την ευκαιρία ή τη δυνατότητα να βιώσουν. Γι’ αυτό -και ως προσωπικό απωθημένο- θα ήθελα να ενθαρρύνω όλους τους νέους εν δυνάμει γραφίστες να αποκτήσουν ένα πτυχίο, και ακόμη καλύτερα, ένα master ή μεταπτυχιακό -εφόσον έχουν την οικονομική δυνατότητα. Εκτός από το γεγονός ότι οι ακαδημαϊκές σπουδές βοηθούν σε μια ευρύτερη θεωρητική κατάρτιση και πρακτική γνώση του αντικειμένου, ένα «καλό» πτυχίο μπορεί να προσδώσει απροσδόκητα οφέλη για κάποιο γραφίστα που θέλει να δουλέψει στο εξωτερικό.

 

Υπάρχει όμως και η άλλη πλευρά. Δεν χρειάζεται να πας σε κάποιο κολλέγιο γραφιστικής για να γίνεις δημιουργικός άνθρωπος. Τρία ή και περισσότερα χρόνια ακριβοπληρωμένων θεωρητικών σπουδών, δεν συγκρίνονται σε πραγματικό όφελος με τα αντίστοιχα χρόνια τριβής πάνω στην πρακτική εμπειρία της πραγματικής δουλειάς, η οποία θα σε οδηγήσει να δημιουργήσεις ένα portfolio, το οποίο -ενδεχομένως- θα αξίζει δέκα φορές παραπάνω από ένα βαρύγδουπο δίπλωμα γραφιστικής.

 

#5: Η ποιοτική σου υπεροχή σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο, μπορεί να σε πάει πολύ μακρύτερα

​

Είναι αναπόφευκτο ότι στην αρχή της γραφιστικής πορείας σου, σε κανένα ραντεβού με υποψήφιο πελάτη δεν θα έχεις να επιδείξεις σημαντικά έργα συγκριτικά με άλλους γραφίστες, οι οποίοι έχουν μια πορεία ετών στο επάγγελμα. Αλλά αυτό δεν πρέπει ποτέ να σε καταβάλλει και να σε αποτρέπει.

 

Στην πραγματικότητα, δεν είναι η ποσότητα των έργων σου που θα σε κάνει ανταγωνιστικό, αλλά η ποιότητα του ταλέντου σου. Μαζί, και η ποιότητα του χαρακτήρα σου. Το να είσαι ευγενικός ως άνθρωπος και θαρραλέος ως επαγγελματίας, θα σε πάει πιο μακριά από το να είσαι μια γραφιστική ιδιοφυΐα. Το μεγαλύτερο μέρος μιας επιτυχημένης καριέρας γραφίστα έγκειται στις μικρές, καθημερινές αλληλεπιδράσεις που έχει με όλους τους ανθρώπους της αγοράς στην οποία απευθύνεται. Ακόμη κι αν το portfolio σου είναι φτωχό σε όγκο, η φωτεινή πλευρά του εαυτού σου θα σε ανταμείψει. Οι καλές δημόσιες σχέσεις, η θετική ενέργεια που αποπνέεις και η ικανότητά σου να επικοινωνείς τις ιδέες σου με σαφήνεια, σοβαρότητα και πρωτοτυπία -συνδυαστικά με ένα ορατά αναγνωρίσιμο γραφιστικό ταλέντο-, δεν θα σε αφήσουν ποτέ εκτός αγοράς.

 

#6: Η γραφιστική τέχνη είναι η διαρκής μετουσίωση των ορατών και των αοράτων του αληθινού κόσμου, σε πραγματικό χρόνο

​

Ένα πράγμα που δεν αναγνωρίζει σχεδόν κανένας γραφίστας στην αρχή της καριέρας του, είναι ότι αυτό που επέλεξε ως επάγγελμα είναι αρκετά σημαντικό. Εντάξει, δεν κάνουμε μια δουλειά για την οποία οι άνθρωποι μας σέβονται και μας υπολήπτονται, όπως για παράδειγμα, μια νοσοκόμα ή έναν γιατρό, έναν αστροναύτη ή μια αρχιτεκτόνισσα, μια πρύτανη πανεπιστημίου ή έναν πιλότο της πολεμικής αεροπορίας.

Ωστόσο, ο δημιουργικός γραφιστικός σχεδιασμός είναι σημαντικός για την σύγχρονη κοινωνία, επειδή την βοηθά να ενημερώνεται, να επικοινωνεί, να λειτουργεί, να παράγει, να καταναλώνει και να αναπτύσσεται μέσα από δικά μας έργα, τα οποία εμπνέουν τις μάζες σταθερά και αδιάλειπτα. Και όλα αυτά, μέσα σε έναν πολύ περιορισμένο χώρο και χρόνο που ορίζει μια «μακέτα» -έντυπη ή ηλεκτρονική.

Και αν μπορείς να βρείς έναν τρόπο να δημιουργείς τέτοιες «μακέτες», δίνοντας σάρκα και οστά ακόμη και σε ιδέες που είναι στα όρια της ουτοπίας, τίποτε δεν θα μπορεί να σε σταματήσει.

 

Γι’ αυτό, πριν περάσουν τα χρόνια αναλώνοντας τον εαυτό σου σε γραφιστικές εργασίες του ποδαριού και μισθωτές αγγαρείες δίχως αύριο, γνώρισε από νωρίς τον αντίκτυπο της γραφιστικής σου «ταυτότητας» στον αληθινό κόσμο.

Εάν δεν έχει αντίκτυπο, δεν αξίζει να το κάνεις.

​

 

> Εστίασε σε δουλειές που μπορούν να έχουν απήχηση σε σένα και στο κοινό σου.

 

> Μείνε σ’ αυτή την πορεία, μαθαίνοντας διαρκώς από τα λάθη σου και επιμένοντας να αναδεικνύεις τα δυνατά σου σημεία.

 

> Η κριτική ή οι συμβουλές που δύσκολα ακούγονται, μπορεί μερικές φορές να σε κάνουν καλύτερο.

 

> Διατήρησε το νεανικό σου ενθουσιασμό και τη φρέσκια αίσθηση θετικής ενέργειας σε ό,τι κάνεις, όσα χρόνια κι αν περάσουν.

 

> Μην απογοητεύεσαι και μην τα παρατάς ποτέ.

 

> Γράψε τη δική σου ιστορία στη γραφιστική, χωρίς να έρθει εκείνη η στιγμή που θα μονολογήσεις... «στερνή μου γνώση να σ’ είχα πρώτα».

​

 

 

Εικονογράφηση: Jan Buchczik